کارون ۳ ( بزرگترین پروژه سدی خاور میانه)

 

زمین شناسی محل این سد بر روی سازند آسماری متعلق به دوره اولیگوسن واقع شده است. در محل محور، سازند مذکور از لایه‏های آهکی، آهک مارنی و در برخی قسمت ها ، میان لایه های مارنی تشکیل گردیده است. سازند پابده با محتوی سنگ های مارنی در بالادست ساختگاه سد رخنمون دارد که به لحاظ آب بندی مفید می باشد. سوابق و موقعیت طرح رودخانه کارون پر آب ترین و طویل ترین رود ایران است. طول رودخانه کارون حدود 950 کیلومتر و وسعت حوزه آبریز آن حدود 60000 کیلومتر مربع است و تنها رود ایران است که در بخشی از آن می توان کشتیرانی کرد. آغاز مطالعات بهره برداری از پتانسیل برق آبی حوزه رودخانه کارون در دهه 1340 بوده است. مطالعات فاز دوم در سال 1357 آغاز و تا سال 1368 پیگیری شد. در سال 1368، ادامه مطالعات فاز دوم طرح عمرانی کارون 3 به یک شرکت ایرانی – کانادایی (شرکت مهندسی مشاور مهاب قدس – ایکرز) واگذار شد و این کا رتا اوایل تیرماه 1374 پایان یافت. از اوایل تیرماه 1374 نیز، فاز سوم (عملیات اجرایی) طرح با مشارکت شرکت مهندسی مشاور مهاب قدس و شرکت بین المللی ایکرز آغاز شد. ساختگاه سد و نیروگاه کارون 3 در 28 کیلومتری شرق شهرستان ایذه و در شمال شرقی استان خوزستان است. این طرح در حدود 120 کیلومتری بالادست سد شهید عباسپور (کارون 1) قرار دارد. فاصله هوایی طرح کارون 3 از اهواز، تقریباً 140 کیلومتر است. اهداف طرح هدف از احداث سد و نیروگاه کارون 3، تامین بخشی از برق مورد نیاز کشور و نیز کنترل سیلابهای مخرب است. نیروگاه کارون 3، برق مورد نیاز کشور را در زمان اوج مصرف تامین می نماید. با بهره برداری از این نیروگاه با ظرفیت 2000 مگاوات و تولید متوسط انرژی سالانه 4172 میلیون کیلووات ساعت، بخش مهمی از کمبود انرژی مورد نیاز کشور رفع خواهد شد. احجام کلی جاده های دسترسی:                 حدود 33 کیلومتر تونلهای زیرزمینی:                        حدود 22 کیلومتر کل حفاری و سنگ برداری :         15 میلیون متر مکعب حفاری زیرزمینی :                  9/1 میلیون متر مکعب کل بتن ریزی:                         7/2 میلیون متر مکعب گمانه های تزریق و تحکیم:       بیش از 1000 کیلومتر گمانه های تزریق پرده آب بند:       حدود 500 هزار متر طول پیچ سنگ (انکر):                  1330 کیلومتر 16 شافت عمودی با مجموع طول :    1360 متر مخزن سد حجم مخزن در حداکثر تراز بهره برداری (تراز 845) : حدود 3 میلیارد متر مکعب حجم مخزن در حداقل تراز بهره برداری (تراز 800):            حدود 25/1 میلیارد متر مکعب حجم مفید مخزن :          حدود 75/1 میلیارد متر مکعب تراز آب مخزن هنگام وقوع سیل حداکثر(PMF):   5/851 متر از سطح دریا مساحت دریاچه در حداکثر تراز بهره برداری:           حدود 48 کیلومتر مربع طول دریاچه در حداکثر تراز بهره برداری:                          حدود 60 کیلومتری مشخصات سد : نوع :                                     بتنی دو قوسی نازک بتن ریزی بدنه و سد و سرریز:     3/1 میلیون متر مکعب ارتفاع سد از پی و کف رودخانه :        205 و 185 متر تراز تاج سد :                          850 متر از سطح دریا طول تاج سد:                              462 متر عرض سد در پی :                        5/29 متر عرض تاج سد:                             5/5 متر سیستم استهلاک انرژی (حوضچه آرامش) تراز کف :                         657 متر از سطح دریا حجم بتن ریزی:               حدود 350000 متر مکعب طول حوضچه :                  400 متر عمق آب در حالت عادی:                15 متر عمق آب در حالت سیلاب:              53 متر پیچ سنگ (انکر) های 5/63 میلی متری : حدود 56000 متر پیچ سنگ (انکر)های 36 میلی متری :  حدود 50000 متر طول بلندترین پیچ سنگ استفاده شده :     36 متر سرریز سرریزهای پیش بینی شده در طرح کارون 3 عبارتند از : سرریز اصلی (سرویس) نوع :                                تند آب دریچه دار تعداد دریچه :                     2 دریچه قطاعی موقعیت :                          تکیه گاه راست طول آبگذر اوجی شکل:                 2 دهانه 15 متری ظرفیت تخلیه :          حدود 8700 متر مکعب در ثانیه سرریز اضطراری (روزنه ای) نوع :                      روزنه ای تعداد:                     2 موقعیت :                در حدود نیمه ارتفاع سد تعداد دریچه :            2 دریچه قطاعی نوع پوشش:             فلزی ظرفیت تخلیه :                   حدود 2900 متر مکعب سرریز کمکی نوع :                                سرریز آزاد موقعیت :                          در محل تاج سد طول آبگذر:                        54 متر طول آبگذر اوجی شکل:      3 دهانه مجموعاً  54 متر ظرفیت تخلیه :           حدود 1540 متر مکعب در ثانیه تخلیه کننده جبرانی تعداد:                               2 طول تقریبی:                    32 متر قطر:                                20/2 متر نوع پوشش :                     فلزی نوع دریچه و شیرها:            دریچه راس، دریچه اضطراری، شیر با مخروط ثابت ظرفیت تخلیه :                 250 متر مکعب در ثانیه  حداکثر ظرفیت مجموع سرریزها : حدود 13300 متر مکعب در ثانیه سد پایین دست نوع :                      تنی ارتفاع:                    6 متر تراز تاج:                  96 متر از سطح دریا طول تاج:                 7 متر حجم بتن ریزی :       174000 متر مکعب سیستم انحراف آب فراز بند نوع :             سنگریزه ای با پوشش بتنی ارتفاع:           35  متر نشیب بند نوع :             خاکی ارتفاع:           21 متر   تونلهای انحراف تونل انحراف اول تونل انحراف دوم طول 613 متر 536 متر قطر نهایی 13 متر 13 متر شکل مقطع شش ضلعی نعل اسبی ظرفیت تخلیه 1830 متر مکعب بر ثانیه 1400 متر مکعب بر ثانیه حجم کل حفاری 310 هزار متر مکعب 302 هزار متر مکعب حجم بتن ریزی 56 هزار متر مکعب 43 هزار متر مکعب مجاری انتقال آب آب پس از عبور از سازه آبگیر وارد دو رشته تونل آبگیر و از آنجا به چهار تونل آب بر فوقانی و سپس از طریق شفتهای نیرو به تونلهای آب بر تحتانی منتقل می شود و سرانجام پس از عبور از هشت پنستاک وارد واحدهای هشت گانه می گردد. نهایتاً آب خروجی از طریق درفت تیوب و منیفولدها وارد تونلهای پایاب می شود. سازه آبگیر و تونلهای آب بر نیروگاه تعداد دهانه آبگیر:                3 دهانه (یکی از آنها برای طرح توسعه) ابعاد سازه آبگیر:                          90 متر عرض و 5/86 متر ارتفاع تراز کف آبگیر:                    765 متر از سطح دریا تراز کف تونلها در محل آبگیر:  8/773 متر از سطح دریا        حجم حفاری آبگیر:              حدود 737000 متر مکعب حجم بتن ریز آبگیر:              حدود 127000 متر مکعب قطر تونلهای عبور آب:          به ترتیب 6/12، 5/9، 5/5 متر نوع پوشش:                      به ترتیب بتنی،  بتنی، فلزی ارتفاع و قطر شفتهای دریچه :         25/89 متر و (70/5  40/6) متر ارتفاع و طول شفتهای نیرو : 2/117 متر و 2/158 متر تونلهای پایاب نیروگاه تعداد:                                                  2 طول :                                                  به طور متوسط 165 متر قطر تونلهای پایاب:                                  14 متر ارتفاع و قطر شفتهای تعادل:                    به ترتیب 87/41 متر و 10 متر نوع مخزن ضربه گیر:                               شفت تعادل (سرچ شفت) تراز کف دهانه ورودی به پایاب:                            75/639 متر از سطح دریا تراز کف دهانه خروجی در محل استاپ لاگها:         645 متر از سطح دریا تراز کف دهانه خروجی پایاب به رودخانه:               30/655 متر از سطح دریا ساختمان نیروگاه سد از تکیه گاه راست رودخانه نوع :             زیرزمینی طول :           250 متر عرض :          5/25 متر ارتفاع:           48 متر مشخصات و تجهیزات الکترومکانیک نیروگاه ظرفیت کل نیروگاه:          2000 مگا وات تعداد و ظرفیت واحدها:        8 واحد، هریک 250 مگا وات متوسط انرژی سالانه :      4172 میلیون کیلو وات ساعت شیر ورودی نوع:                       پروانه ای قطر:                       2/5 متر فشار طراحی :         32/2 مگا پاسکال توربین ها نوع:                                 فرانسیس با محور عمودی ارتفاع خالص نامی:             161 متر ارتفاع عملکرد توربین:          (179-5/131) متر قدرت خروجی نامی :          255 مگا ولت آمپر قدرت خروجی حداکثر :        295 مگا ولت آمپر سرعت:                            5/187 دور در دقیقه دبی طراحی نامی هر واحد:  172 متر مکعب بر ثانیه تراز نصب توربین :                653 متر از سطح دریا تراز پایاب :                         (670-659) متر از سطح دریا تعداد پره های ویکت گیت :   20 عدد تعداد پره های رانر :             14 عدد قطر رانر :                          54/4 متر زمان بسته شدن ویکت گیتها :        11 دقیقه ژنراتور ولتاژ نامی :                       75/15 کیلووات قدرت خروجی نامی :          263 مگا ولت آمپر قدرت خروجی حداکثر :       300 مگا ولت آمپر فرکانس نامی :                            50 هرتز تعداد قطبها:                      32 قطب ترانسفورماتور اصلی تعداد:  27 دستگاه (24 دستگاه تکفاز + 3 دستگاه ذخیره) قدرت نامی :            100 مگا ولت آمپر (تکفاز) ولتاژ نامی:              100 مگا آمپر (تکفاز) ولتاژ نامی اولیه :                75/15 کیلو ولت ولتاژ نامی ثانویه:                23 کیلو ولت سیستم خنک کننده :          روغن خنک شده با آب کلید خانه نوع :                      معمولی روباز ولتاژ:                      400 کیلو ولت نحوه آرایش مدارها:   شین دوبل – شمای یک و نیم کلیدی خطوط انتقال نوع :                                400 کیلو ولت یک و دو مداره خطوط خروجی از کلیدخانه :           5 خط مقصد خطوط : کلیدخانه شهید عباسپور کلیدخانه مسجد سلیمان پست 400 کیلو ولت امیدیه پست 400 کیلو ولت جنوب اصفهان پست 400 کیلو ولت تیران راه جایگزین ایذه – شهرکرد عرض راه:                          11 متر تعداد پلهای کوچکتر از 10 متر :       20 دستگاه تعداد پلهای بزرگ :              2 دستگاه تعداد تونلها:                       3 تونل با طولهای 153، 114 و 139 متر و عرض 10 متر و 139 متر و عرض 10 متر حجم خاکبرداری :               2260000 متر مکعب حجم خاکریزی :                           300000 متر مکعب پل بزرگ قوسی اول وزن :                      2450 تن طول عرشه :            336 متر عرض عرشه:            8/11 متر طول دهانه قوس:                264 متر پل بزرگ قوسی دوم وزن:                       1350 تن طول عرشه :            214 متر عرض عرشه:            8/11 متر طول دهانه قوس:                162 متر

تهیه کننده : علی رضا جواهری